ย้อนรอยเส้นทางคาราวานชา - ม้าโบราณผ่านพิพิธภัณฑ์
ใกล้ ๆ บริเวณทางหลวงสายยูนนาน - ทิเบตที่มีการสัญจรพลุกพล่านนั้น บนเนินเขามีบ้านสไตล์ทิเบตคลาสสิกหลังหนึ่ง ภายในจัดแสดงสิ่งของ 2,000 กว่าชิ้น ที่บันทึกเรื่องราว “เส้นทางคาราวานชา - ม้าโบราณ” อันเป็นวิธีการติดต่อเชื่อมโยงเขตทิเบตยูนนานกับโลกภายนอกก่อนที่ทางหลวงสายยูนนาน - ทิเบตจะสร้างขึ้น
เมื่อเร็ว ๆ นี้ ผู้สื่อข่าวได้ไปเยี่ยมชม “พิพิธภัณฑ์วัฒนธรรมเส้นทางคาราวานชา - ม้าโบราณเขิ่นกงชงเปินแห่งยูนนาน” ซึ่งตั้งอยู่หมู่บ้านเหอผิง ตำบลเสี่ยวจงเตี้ยน เมืองแชงกรีลา แคว้นปกครองตนเองชนชาติทิเบตตี๋ชิ่ง มณฑลยูนนาน พิพิธภัณฑ์ดังกล่าวก่อตั้งโดย เจียงฉู่ชุนผิงและลาหรงต๋าชิง สองพี่น้องซึ่งเป็นชนรุ่นหลังซึ่งบรรพชนของพวกเขาเคยเป็นหัวหน้ากองคาราวานเส้นทางคาราวานชา - ม้าโบราณ ในอดีตพวกเขาใช้เวลากว่าสิบปีในการก่อตั้งจัดแสดงสิ่งของด้านวัฒนธรรมของเส้นทางคาราวานชา - ม้าโบราณประเภทต่าง ๆ ทั้งจากภายในและนอกประเทศจีน
ในคริสต์ทศวรรษ 1920 - 1960 สมาชิกในตระกูลเจียงฉู่ชุนผิงสามรุ่นเดินทางไปมาบนเส้นทางคาราวานชา - ม้าโบราณที่เต็มไปด้วยความทุกข์และยากลำบากนี้ เขากล่าวว่า บรรพบุรุษที่ชื่อลาหรงฉู่เชิงนำพาสมาชิกในครอบครัวจากเมืองลี่เจียง ต้าหลี่มาก่อร่างสร้างครอบครัว ด้วยการอาศัยค้าขายเนยจามรีและผักป่าแห้ง จนกระทั่งสามารถซื้อม้าได้สามตัว หลังจากนั้น จึงเริ่มก้าวย่างไปบนเส้นทางคาราวานชา - ม้าโบราณ เป็นการเริ่มต้นประวัติศาสตร์การค้าชา - ม้าของตระกูล สมัยนั้น ในเดือนกุมภาพันธุ์ของทุกปี กองคาราวานม้าของคุณทวดต้นตระกูลลาหยงฉู่เชิงจะบรรทุกสินค้าของยูนนาน เช่น ชา เกลือ เส้นหมี่ น้ำตาลแดง ฯลฯ ออกเดินทางจากแชงกรีลาไปค้าขายยังเมืองลาซาทิเบต จากนั้นจะซื้อสินค้าพื้นเมืองลาซา เช่น สมุนไพร พรมทิเบต ฯลฯ นำกลับมาขายที่แชงกรีลา เมืองลี่เจียงเป็นต้น บางครั้ง คุณทวดลาหรงฉู่เชิงยังนำกองคาราวานเดินทางต่อจากลาซาไปถึงอินเดีย เนปาล ฯลฯ เพื่อหาซื้อสินค้าพื้นเมือง
“สมัยนั้น การเดินทางของกองคาราวานระหว่างแชงกรีลาและเมืองลาซาทิเบต ไปกลับแต่ละเที่ยวต้องใช้เวลาหนึ่งปี” เจียงฉู่ชุนผิงเล่า “จำนวนม้าในตระกูลเราเริ่มต้นจาก 3 ตัว เพิ่มขึ้นเป็น 40 ตัว และ 70 ตัว ในยุคสมัยที่ต้องอาศัยแรงคนและสัตว์ในการขนส่งนั้น ความเจริญรุ่งเรืองของตระกูลบนเส้นทางคาราวานชา - ม้าโบราณนี้แลกมาด้วยความกล้าหาญและความเพียรพยายามของบรรพชน”
ปี ค.ศ. 1974 ทางหลวงสายยูนนาน - ทิเบตได้เปิดเป็นทางการ สามารถลดระยะทางลง เสียงกระดิ่งม้าของกองคาราวานม้าค่อย ๆ ถูกทดแทนด้วยเสียงแตรของรถยนต์เส้นทางคาราวานชา - ม้าโบราณ จึงเลือนหายไปในประวัติศาสตร์ หลังการปฏิรูปเปิดประเทศ เจียงฉู่ชุนผิงและลาหรงต๋าชิงได้เปิดบริษัทขนส่งสินค้าทางรถยนต์ ไม่กี่ปีมานี้ การคมนาคมประเทศจีนมีความสะดวกสบาย พร้อมด้วยการเจริญเติบโตทางด้านเศรษฐกิจ ทำให้กิจการการขนส่งสินค้าของสองพี่น้องขยายพื้นที่กว้างออกไประหว่างยูนนานกับลาซา นำมาซึ่งความร่ำรวย ซึ่งบรรพชนคนรุ่นก่อนไม่อาจทำได้
เพื่อเป็นการจดบันทึกประวัติศาสตร์ของตระกูล สิบกว่าปีก่อน เจียงฉู่ชุนผิงและลาหรงต๋าชิงจึงเริ่มรวบรวมสิ่งของเครื่องใช้เก่าแก่ชนิดต่าง ๆ ของกองคาราวานชา - ม้าโบราณ และปรับปรุงบ้านหลังเก่าให้เป็นพิพิธภัณฑ์ นำสิ่งของที่รวบรวมได้มาจัดแสดงไว้ภายใน เผยให้เห็นภาพประวัติศาสตร์เส้นทางคาราวานชา - ม้าโบราณ ตลอดจนวิถีชีวิตและการผลิตของชนชาติทิเบต “เป็นเวลานับร้อยนับพันปีมา จิตวิญญาณของพ่อค้าที่เดินทางไปบนเส้นทางคาราวานชา - ม้าโบราณโดยไม่ย่อทอต่อความยากลำบาก ไม่เกรงกลัวต่อความเหน็ดเหนื่อย เป็นสิ่งที่มีคุณค่าซึ่งพวกเราควรสืบสาน เผยแพร่ให้กว้างไกล” เจียงฉู่ชุนผิงกล่าวว่า “รักษาไว้ให้ดี สืบสานไว้ให้ดี เผยแพร่วัฒนธรรมบนหลังม้าอันเป็นคุณความดีของบรรพชนชนชาติทิเบต ถือเป็นภาระและหน้าที่ที่พวกเราไม่อาจละเลยได้ นอกจากนี้ สิ่งเหล่านี้ยังเป็นความรักความผูกพันกับเส้นทางคาราวานชา - ม้าโบราณโดยส่วนตัวผมเองด้วย”