รู้จักการประชุม “สองสภา” ของจีน

วันที่ 3 และ 5 มีนาคมนี้ การประชุมครั้งที่ 2 ของสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติจีน และการประชุมครั้งที่ 2 ของการประชุมสภาปรึกษาการเมืองแห่งชาติจีน เริ่มต้นขึ้นแล้ว ที่กรุงปักกิ่ง

ประเทศจีนจะมีสภาที่สำคัญมากสองสภาที่ใช้ในการปกครอง ได้แก่ สภาประชาชนแห่งชาติจีนและสภาปรึกษาการเมืองแห่งชาติจีน ตามปกติ การประชุมสองสภาจะจัดขึ้นในเดือนมีนาคมของทุกปี โดยมีระยะเวลาในการประชุมประมาณ 11 วัน

สภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติจีน เป็นองค์กรที่มีอำนาจสูงสุดของรัฐ ซึ่งประกอบด้วยผู้แทนที่มาจากมณฑล เขตปกครองตนเองชนกลุ่มน้อย เมืองที่ขึ้นตรงต่อส่วนกลาง และกองทหารปลดแอกประชาชนจีนเป็นต้น

การประชุมสภาผู้แทนประชาชนจีนจะจัดการประชุมเต็มคณะขึ้นปีละครั้ง การประชุมสภาผู้แทนประชาชนจีนมีอำนาจทางนิติบัญญัติ อำนาจในการตัดสินใจ อำนาจการแต่งตั้ง และอำนาจการกำกับดูแลสูงสุด เช่น มีอำนาจแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ ตรวจตราการปฏิบัติตามรัฐธรรมนูญ เลือกตั้งประธาน รองประธาน เลขาธิการและกรรมการแห่งคณะกรรมการประจำสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติจีน อีกทั้งทำการเลือกตั้งประธานาธิบดี และรองประธานาธิบดีของจีน

การประชุมสภาผู้แทนประชาชนจีนยังจะทำการตรวจสอบพิจารณาและอนุมัติโครงการพัฒนาทางเศรษฐกิจในระดับชาติและสังคม รายงานสภาพการปฏิบัติตามโครงการ ตรวจพิจารณาและอนุมัติงบประมาณของรัฐ และรายงานสภาพการปฏิบัติตามงบประมาณ อนุมัติการจัดตั้งตำแหน่งของผู้รับผิดชอบฝ่ายบริหารมณฑล เขตปกครองตนเอง และเมืองที่ขึ้นตรงต่อส่วนกลาง

วิธีเลือกตั้งนั้นจะมีทั้งทางตรงและทางอ้อม โดยเขตปกครองระดับตำบลกับอำเภอจะใช้วิธีเลือกตั้งโดยตรง พ้นจาก 2 ระดับนี้ขึ้นไปจะเป็นการเลือกตั้งจากระดับล่าง คือ ผู้แทนระดับอำเภอจะเลือกผู้แทนของเมืองและขยับสูงขึ้นไปเรื่อยๆ ซึ่งสมาชิกผู้แทนประชาชนแห่งชาติจีนจะได้มาจากการเลือกตั้งในการประชุมสภาผู้แทนประชาชนของมณฑลรวมทั้งกองทัพ โดยกฎหมายการเลือกตั้งจีนกำหนดว่า จำนวนสมาชิกสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติจะต้องไม่เกิน 3,000 คน

ประชาชนแห่งชาติของจีนคือ ผู้ที่เสนอญัตติจะอภิปรายญัตติฉบับนั้นต่อที่ประชุม

คณะผู้แทนต่างๆจัดการประชุมเต็มคณะ ผู้แทนจัดการประชุมหน่วยย่อยเพื่อพิจารณาญัตติฉบับนั้น คณะประธานจะมอบญัตติให้คณะกรรมการเฉพาะกิจที่เกี่ยวข้องเพื่อดำเนินการ พิจารณาและเสนอรายงาน แล้วให้คณะประธานดำเนินการพิจารณาและมียื่นมติ ให้ที่ประชุมเต็มคณะของการประชุมสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติของจีนดำเนินการลงคะแนนเสียง การพิจารณาญัตติในการประชุมสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติ ของจีนจะใช้รูปแบบการลงคะแนนเสียง รูปแบบการยกมือหรือรูปแบบอื่นๆ ซึ่งลงมติโดยคณะประธาน หลังดำเนินการลงคะแนนเสียงแล้ว ญัตติจะผ่านเมื่อได้ความเห็นชอบจากจำนวนคะแนนเสียงกว่ากึ่งหนึ่งของยอดจำนวนสมาชิกของสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติของจีนทั้งหมด ผลการลงคะแนนเสียง เป็นอย่างไรผู้อำนวยการประชุมประกาศให้ทราบทันที การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญนั้นต้องเสนอโดยคณะกรรมการประจำสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติ ของจีนหรือมีสมาชิกของสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติของจีนกว่าหนึ่งในห้าร่วมเสนอ และใช้รูปแบบการลงคะแนนเสียง และจะผ่านมติเมื่อได้รับความเห็นชอบจากเสียงส่วนใหญ่ของสมาชิกสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติของจีนจำนวนกว่าสองในสาม

ในขณะที่คณะผู้แทนต่างๆ พิจารณาญัตติและรายงานที่เกี่ยวข้องนั้น องค์กร ที่เกี่ยวข้องต้องให้ผู้รับผิดชอบไปเข้าประชุมเพื่อพิจารณาความคิดเห็น และตอบข้อซักถามต่างๆ ของสมาชิกสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติของจีน ระหว่างการประชุมสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติของจีน หากมีคณะผู้แทนคณะหนึ่งหรือมีสมาชิกสภาผู้แทนกว่าสามสิบคนขึ้นไปก็สามารถจะตั้งญัตติตรวจสอบต่อคณะรัฐมนตรีตลอดจนกระทรวงต่างๆของคณะรัฐมนตรีคณะกรรมการต่างๆ ศาลประชาชนสูงสุดของจีนและอัยการสูงสุดแห่งประชาชนจีนด้วยลายลักษณะอักษร คณะประธานของการประชุมสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติของจีน คณะผู้แทนกว่าสามคณะหรือมีสมาชิกสภาผู้แทน จำนวนหนึ่งในสิบขึ้นไปเข้าชื่อกันก็มีสิทธิ์เสนอให้จัดตั้งคณะกรรมการเพื่อสำรวจ ตรวจสอบปัญหาเฉพาะกิจ แล้วให้คณะประธานมอบส่งให้ที่ประชุมเต็มคณะของการประชุมสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติของจีนไปดำเนินการหามติต่อไป

การประชุมสภาปรึกษาการเมืองแห่งชาติจีนเป็นองค์การแนวร่วมรักชาติแห่งประชาชนจีน เป็นองค์กรสำคัญด้านความร่วมมือหลายพรรคและที่ปรึกษาทางการเมือง ภายใต้การนำของพรรคคอมมิวนิสต์จีน เป็นรูปแบบสำคัญอย่างหนึ่งในการเชิดชูประชาธิปไตยแห่งสังคมนิยมทางการเมืองของจีน

การประชุมสภาปรึกษาการเมืองแห่งชาติจีนจะจัดการประชุมเต็มคณะขึ้นปีละครั้ง  ภารกิจหลักที่สำคัญของการประชุมสภาที่ปรึกษาทางการเมืองของจีนคือ ให้คำปรึกษาทางการเมือง ตรวจสอบตามวิถีประชาธิปไตย มีส่วนร่วมทางการเมือง และเป็นที่ปรึกษาในกิจกรรมทางการเมืองต่างๆ

สมาชิกสภาที่ปรึกษาทางการเมืองของจีน ประกอบด้วยผู้แทนจากพรรคต่างๆของจีน ตัวแทนของกลุ่มบุคคลต่างๆ ที่ไม่สังกัดพรรค ประชาชนจากชนกลุ่มน้อย จากหลากหลายพื้นที่และหลากหลายวงการ ทั้งพี่น้องร่วมชาติชาวฮ่องกง มาเก๊าและไต้หวัน ชาวต่างชาติเชื้อสายจีนที่กลับสู่มาตุภูมิ ตลอดจนผู้มีเกียรติพิเศษอีกจำนวนหนึ่ง

ภารกิจสำคัญของการประชุมสภาปรึกษาการเมืองแห่งประชาชนจีน คือ ให้คำปรึกษาทางการเมือง ตรวจสอบตามวิถีประชาธิปไตย มีส่วนร่วมทางการเมืองและเป็นที่ปรึกษากิจกรรมทางการเมืองต่างๆ

การให้คำปรึกษาทางการเมือง หมายถึง ก่อนดำเนินการพิจารณาลงมติในเรื่องต่างๆ จะมีการปรึกษาหารือถึงหลักนโยบายทางการเมืองที่สำคัญของรัฐและส่วนท้องถิ่น ซึ่งรวมทั้งด้านการเมือง เศรษฐกิจ วัฒนธรรมและปัญหาสำคัญๆ ในชีวิตประจำวัน หารือถึงแนวทางการแก้ไขและการปฏิบัติ

การตรวจสอบตามวิถีประชาธิปไตย คือ นำข้อเสนอข้อคิดเห็น หรือคำวิจารณ์ต่างๆ มาตรวจสอบถึงความถูกต้องตามหลักรัฐธรรมนูญ กฎหมาย และกฎข้อบังคับต่างๆ ของรัฐ ตรวจสอบการปฏิบัติตามหลักนโยบาย การทำงานขององค์กรรัฐและเจ้าหน้าที่

สำหรับการมีส่วนร่วมทางการเมืองและเป็นที่ปรึกษาในกิจกรรมทางการเมืองนั้น นอกจากจะมีเนื้อหาและรูปแบบการปรึกษาหารือทางการเมืองและการตรวจสอบภารกิจทางการเมืองแล้ว ยังรวมถึงการพิจารณาปัญหาสำคัญที่ประชาชนให้ความสนใจ อีกทั้งองค์กรที่เกี่ยวข้องของพรรคและของรัฐบาลให้ความสำคัญ ซึ่งสภาปรึกษาการเมืองนี้จะมีปัจจัยพร้อมในการดำเนินงานตรวจสอบ และเสนอความคิดเห็นเชิงสร้างสรรค์ให้แก่องค์กร ผู้นำพรรค และรัฐบาลส่วนท้องถิ่น